Chiến sự Ukraine ngày 759: Nga giành thêm làng gần Bakhmut, Kyiv chưa có viện trợ Mỹ
Khi đến Hy Lạp, chị em song sinh từng đốn tim người hâm mộ bóng rổ Việt Nam còn thử tài đồng đội nhảy điệu See tình (Hoàng Thùy Linh). Theo lịch trình, Trương Twins cùng các đồng đội Trường ĐH Gonzaga sẽ đến thăm nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng của trời Âu như sân vận động Panathenaic, bảo tàng Olympic, mũi Sounion, đền Poseidon, thành phố cổ Mostar,...Ung thư vú ở người trẻ: Vì sao tăng, phương pháp tầm soát hiện đại
"Chúng tôi đã kiến nghị truy tố phó tổng thống (Sara Duterte) tội nổi loạn và đe dọa nghiêm trọng", Giám đốc NBI Jaime Santiago nói trong cuộc phỏng vấn ngày 12.2, theo Reuters.Ông Santiago cho biết kiến nghị truy tố đã được gửi lên Bộ Tư pháp Philippines và cơ quan này sẽ quyết định có truy tố bà Duterte hay không. Trong một bình luận ngắn sau đó, bà Duterte cho biết đã dự đoán được động thái của NBI.Phó tổng thống Philippines bị đề nghị truy tố liên quan phát ngôn hồi tháng 11.2024. Khi đó, bà Duterte cho biết đã thuê một sát thủ để ám sát Tổng thống Marcos Jr., đệ nhất phu nhân Liza Araneta-Marcos và Chủ tịch Hạ viện Martin Romualdez nếu bà bị sát hại. Ông Romualdez là em họ của Tổng thống Marcos.Phó tổng thống Duterte phủ nhận đã đe dọa những nhân vật nói trên và tuần trước tuyên bố chưa từng đưa ra lời đe dọa như vậy.Bà Duterte và ông Marcos tranh cử cùng nhau vào năm 2022. Tuy nhiên, mối quan hệ hai bên trở nên căng thẳng sau đó. Bà Duterte, là luật sư và là con gái của cựu Tổng thống Rodrigo Duterte cáo buộc các đối thủ chính trị đang có hành động nhằm ngăn bà tranh cử tổng thống khi nhiệm kỳ của ông Marcos kết thúc vào năm 2028, theo AP. Nhiệm kỳ tổng thống Philippines dài 6 năm và mỗi người chỉ được làm duy nhất một nhiệm kỳ.Tuần trước, Hạ viện Philippines đã luận tội bà Sara Duterte vì sự đe dọa nêu trên và cáo buộc tham nhũng, sử dụng sai mục đích quỹ công. Thượng viện dự kiến xử lý vụ luận tội này vào tháng 6.
3 loại serum dưỡng chất dành cho làn da thường xuyên tiếp xúc với máy tính
ACB triển khai chương trình "Tết tiền tài tới" từ ngày 2.1 đến 2.2, riêng gửi tiết kiệm áp dụng đến hết ngày 3.2. Đây là chương trình dành cho khách hàng gửi tiết kiệm, chi tiêu thẻ tín dụng, giao dịch trên ACB ONE đến mở tài khoản cửa hàng Lộc Phát. Theo đó, gửi tiền tiền tới, nhận lì xì Lộc Phát vào ngày Thần Tài dành tặng khách hàng gửi tiền tiết kiệm từ 60 triệu đồng/tài khoản, nhận ưu đãi lãi suất 3 tháng 4,25%/ năm (lãi suất có thể thay đổi theo từng thời kỳ). Lì xì không giới hạn khi gửi tiền bội số của 60 triệu đồng, 600 triệu đồng, 6 tỉ đồng/tài khoản thưởng bội số tương ứng 68.000 đồng, 680.000 đồng, 6,8 triệu đồng.Đối với quẹt thẻ, "tiền tài tới", hoàn 68.000 đồng cho mỗi giao dịch chi tiêu tối thiểu 3 triệu đồng qua thẻ tín dụng ACB. Hoàn tối đa lên đến 680.000 đồng/khách hàng trong thời gian diễn ra chương trình. Tiền sẽ được hoàn vào tài khoản thẻ của khách hàng ngày 7.2 (mùng 10 Tết Âm lịch). Ngoài ra, dịp tết này, ACB dành ưu đãi dành cho các chủ hộ kinh doanh dùng tài khoản cửa hàng Lộc Phát ACB để nhận tiền kinh doanh. Mỗi tuần, nếu nhận tiền từ 30 giao dịch, khách hàng sẽ được tặng 68.000 đồng, liên tục trong suốt 5 tuần thời gian diễn ra chương trình.Tương tự, từ ngày 2.1 - 15.3, khách hàng đến BVBank gửi tiết kiệm với kỳ hạn từ 6 tháng trở lên sẽ được nhận ngay quà tặng. Mức gửi càng cao, quà tặng càng hấp dẫn và đa dạng lựa chọn gồm túi xách, bình giữ nhiệt, nón bảo hiểm, bộ thố sứ, chén sứ Dong Hwa. Bên cạnh đó, từ ngày 3.2 - 5.2 (tức mùng 6, 7, 8 Tết Nguyên đán), tất cả khách hàng đến BVBank giao dịch sẽ được nhận ngay 1 bao lì xì may mắn mệnh giá 50.000 đồng thay cho lời chúc tài lộc đầu năm mới.Ngay ngày làm việc đầu năm năm Ất Tỵ (3.2), khách hàng gồm cá nhân, doanh nghiệp SME giao dịch tại quầy và giao dịch online thỏa mãn các điều kiện của chương trình sẽ được nhận món quà "lì xì" may mắn đầu năm trị giá 100.000 đồng từ Vietcombank. Chương trình "Đón lộc đầu xuân Tết Ất Tỵ 2025" của Vietcombank với 20.000 lì xì may mắn dành tặng khách hàng bằng tiền mặt tại quầy và tặng tiền chuyển khoản đối với kênh online.
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Sunshine - Nhỏ nhưng không thể thiếu 'chất'
Đến dự Lễ khởi động Tháng Thanh niên có Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long; ông Nguyễn Lam, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận T.Ư; anh Bùi Quang Huy, Ủy viên dự khuyết T.Ư Đảng, Bí thư thứ nhất T.Ư Đoàn; ông Nguyễn Văn Quyết, Bí thư Tỉnh uỷ Long An; anh Nguyễn Tường Lâm, Bí thư T.Ư Đoàn, Chủ tịch T.Ư Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam…Phát biểu tại lễ khởi động Tháng Thanh niên, anh Bùi Quang Huy, Uỷ viên dự khuyết T.Ư Đảng, Bí thư thứ nhất T.Ư Đoàn, cho biết: "Mỗi năm, Tháng Thanh niên lại mang một diện mạo mới, được tổ chức với nhiều nội dung, phương thức mới, ngày càng thiết thực, hiệu quả, qua đó, tạo dựng được hình ảnh đẹp về thế hệ thanh niên thời kỳ mới với tinh thần khát vọng, tiên phong, đoàn kết, bản lĩnh, sáng tạo, sẵn sàng dấn thân đến những nơi khó khăn, gian khổ, đảm nhận những việc mới, việc khó, cống hiến cho quê hương, đất nước", anh Bùi Quang Huy khẳng định.Trong Tháng Thanh niên 2025 sẽ có 3 ngày hoạt động cao điểm được đồng loạt triển khai tại các cơ sở Đoàn trên cả nước gồm: Ngày cao điểm "Tình nguyện xây dựng đô thị văn minh", Ngày cao điểm "Tình nguyện chung tay xây dựng nông thôn mới và Ngày chủ nhật xanh", Ngày Đoàn viên. Nội dung trọng tâm trong Tháng Thanh niên năm 2025 đó là việc T.Ư Đoàn, T.Ư Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam triển khai phong trào "Bình dân học vụ số" theo chỉ đạo của đồng chí Tô Lâm, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng nhằm thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Bí thư thứ nhất T.Ư Đoàn cũng đề nghị các cấp bộ Đoàn, cán bộ đoàn, đoàn viên, thạnh niên cả nước bám sát Kế hoạch tổ chức Tháng Thanh niên để triển khai toàn diện, đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp theo tinh thần "5 rõ" của Thủ tướng Chính phủ: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ kết quả. Các nội dung, hoạt động trong Tháng Thanh niên phải thiết thực, hiệu quả, chú trọng chất lượng, có sản phẩm cụ thể, không chạy theo hình thức, tránh lãng phí. Và để làm được điều đó, một yêu cầu quan trọng là phải đẩy mạnh chuyển đổi số các hoạt động của Đoàn, tận dụng những tiện ích của nền tảng số, trí tuệ nhân tạo để nâng cao hiệu quả công tác.Tại Lễ khởi động Tháng Thanh niên, Phó thủ tướng Lê Thành Long cho rằng Tháng Thanh niên được tổ chức ngày càng phong phú, đa dạng, từ các chiến dịch tình nguyện, hỗ trợ cộng đồng, bảo vệ môi trường đến các hoạt động khởi nghiệp, chuyển đổi số, lan tỏa mạnh mẽ tinh thần tích cực khắp mọi miền Tổ quốc. Tháng Thanh niên đã thực sự trở thành không gian rộng lớn, trường học thực tiễn phong phú, môi trường xã hội lành mạnh để các bạn trẻ thổi bùng ngọn lửa đam mê, nhiệt huyết, tinh thần dấn thân, không ngại gian khó, xung kích, đúng với tinh thần tinh thần: Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên. Phó thủ tướng cũng đề nghị đội ngũ thanh niên, với nòng cốt là Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần tập trung triển khai hiệu quả các nhiệm vụ được giao, trong đó lưu ý quán triệt chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: "Thanh niên cần tỏ rõ vai trò của mình trong mọi hoạt động của đời sống xã hội, cần ý thức rõ về trách nhiệm, nhiệm vụ của mình, phải là lực lượng đi đầu trong học tập, rèn luyện, không ngừng phấn đấu vươn lên làm chủ khoa học, công nghệ, bền lòng, quyết tâm, đồng tâm, việc đáng làm phải quyết làm bằng được, ưu tiên hành động, nói ít làm nhiều, năng động, quyết đoán, nắm bắt và tranh thủ thời cơ, tuyệt đối không kiêu ngạo, tự mãn"; giữ vững tinh thần "tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc"; hành động thiết thực: sáng tạo trong lao động, học tập, nghiên cứu khoa học; xung kích trong các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội. Bên cạnh đó, tổ chức Đoàn cần phát động và triển khai các hoạt động thiết thực, hiệu quả nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của thanh niên, góp phần đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững. Tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, xung kích của thanh niên trong thực hiện các vấn đề quan trọng của đất nước như tinh gọn bộ máy, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, bảo vệ môi trường, phòng, chống lãng phí... Cho đến nay, các cấp bộ Đoàn, Hội trong cả nước đã đăng ký triển khai 7.809 đội hình thanh niên tình nguyện "Bình dân học vụ số"; tổ chức 8.704 hoạt động tập huấn, phổ cập kỹ năng số cho người dân cho hơn 1.444.212 người dân. Hưởng ứng thực hiện phong trào thi đua "Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025", cho đến nay, các cấp bộ Đoàn đã đăng ký tham gia xóa 1.818 căn nhà tạm, nhà dột với tổng giá trị hỗ trợ là trên 42,6 tỉ đồng. Đồng thời triển khai các hoạt động tình nguyện hỗ trợ hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc tại 23 địa phương có các dự án đường bộ cao tốc đi qua; triển khai các công trình, phần việc thanh niên tham gia xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; các hoạt động tình nguyện tham gia đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số; đăng ký, đảm nhận thực hiện các công trình, phần việc thanh niên gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương…
